Recykling odpadów to wciąż jedna z najskuteczniejszych metod zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych poprzez zastąpienie ich surowcami wtórnymi. Eksperci ostrzegają jednak, że chociaż kraje europejskie odnotowały wzrost poziomu recyklingu w ostatnim czasie, to tempo rozwoju tego procesu stopniowo zwalnia. Jak kraje europejskie radzą sobie dziś z gospodarką odpadami? Ile odpadów jest wytwarzanych i poddawanych recyklingowi na jednego mieszkańca w Europie i jak na tym tle wypada Polska?
Recykling odpadów to wciąż jedna z najskuteczniejszych metod zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych poprzez zastąpienie ich surowcami wtórnymi. Eksperci ostrzegają jednak, że chociaż kraje europejskie odnotowały wzrost poziomu recyklingu w ostatnim czasie, to tempo rozwoju tego procesu stopniowo zwalnia. Jak kraje europejskie radzą sobie dziś z gospodarką odpadami? Ile odpadów jest wytwarzanych i poddawanych recyklingowi na jednego mieszkańca w Europie i jak na tym tle wypada Polska? 
Jak wynika z danych Eurostatu, każdego roku w Unii Europejskiej wytwarza się około 2,2 miliarda ton odpadów, z czego ponad jedną czwartą (27%) stanowią odpady komunalne, czyli te wytwarzane przede wszystkim przez gospodarstwa domowe. Tylko w 2020 roku przeciętny obywatel UE wytworzył aż 4,8 tony odpadów, z czego zaledwie 38% zostało poddanych recyklingowi. Warto przy tym zaznaczyć, że chociaż w ogólnym zestawieniu średnia ilość odpadów komunalnych na jednego mieszkańca Unii Europejskiej wzrosła w latach 2018-2021, to w poszczególnych krajach tendencje te są mocno zróżnicowane. Przykładowo, pomimo tego, że większość krajów UE odnotowała wzrost ilości odpadów komunalnych (liderem pod tym względem są Niemcy z 401 mln ton odpadów oraz Francja z 310 mln ton odpadów, co łącznie daje nam ponad 1/3 wszystkich odpadów w UE), to takie kraje jak Cypr, Malta, Hiszpania oraz Rumunia osiągnęły efekt odwrotny. Jak statystyki dotyczące ilości generowanych odpadów odnoszą się do kwestii ich odzysku i przetwarzania? Eurostat podaje, że w 2020 roku w Unii Europejskiej przetworzono około 1 971 mln ton odpadów, a udział recyklingu w całkowitym przetwarzaniu odpadów wyniósł w tym czasie 39,9%. Co ciekawe, dla poszczególnych krajów UE wartość ta wahała się od 5,2% w Rumunii, aż do 83,2% we Włoszech. Skąd biorą się tak duże dysproporcje? Europejska Agencja Środowiska (EEA) podaje prosty powód – kluczem jest tu wysoka świadomość ekologiczna i szeroki zakres środków prawnych, jakimi objęte są kraje o wysokim wskaźniku recyklingu. Przykładem takich restrykcji jest m.in. zakaz składowania odpadów biodegradowalnych, obowiązek selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (głównie bioodpadów), a także wdrożenie podatków od składowania odpadów i wysokie opłaty za wywóz odpadów.
Jak widać na przykładzie powyższych danych, poszczególne kraje Unii Europejskiej różnie podchodzą do tematu gospodarowania odpadami. Od wielu lat widzimy, że Unia dąży do tego, by zapobiegać generowaniu nowych odpadów i odkładaniu ich na składowiskach, a także wspierać proces ponownego ich wykorzystywania. Głównym celem jest promowanie recyklingu (w tym przede wszystkim kompostowania), a w dalszej kolejności wykorzystywania odpadów do dalszej produkcji energii. W związku z tym, chociaż ilość odpadów wytwarzanych na jednego mieszkańca wciąż rośnie, widać spore zmiany w sposobie, w jaki nimi zarządzamy. W 2021 roku niemal połowa (49,6%) wszystkich odpadów komunalnych w UE poddawana była recyklingowi lub kompostowaniu, co stanowi wzrost o 3,6% w stosunku do 2017 roku.
Jak na tle Unii Europejskiej wypada Polska, jeśli chodzi o generowanie odpadów i udział recyklingu? W zestawieniu przedstawionym przez Eurostat widzimy, że w temacie całkowitej ilości odpadów w 2020 roku Polska zajmuje niechlubne 5 miejsce – wyprzedzają ją jedynie Niemcy, Francja, Wielka Brytania oraz Włochy. Z drugiej strony, wskaźnik recyklingu wynosił w tym samym czasie w Polsce 36,3%, co stanowi wartość niemal porównywalną do średniej unijnej, wynoszącej 39,9%. Więcej na temat aktualnej sytuacji gospodarki odpadami w Polsce mówią nam dane GUS, zaprezentowane za 2022 rok. Jak wynika z nich, w ubiegłym roku w naszym kraju zebrano 13 420,3 tys. ton odpadów komunalnych, co stanowi spadek o około 1,9% w stosunku do 2021 roku. Podobną tendencję widzimy w wartościach obliczanych na 1 mieszkańca – w 2022 roku przeciętny Polak wygenerował średnio 355 kg odpadów komunalnych, co oznacza spadek o 5 kg w porównaniu do roku poprzedniego. Jeżeli chodzi o przetwarzanie odpadów komunalnych, to w 2022 roku poddawane były one następującym procesom:
Chcąc ograniczyć dalsze generowanie odpadów i ich negatywny wpływ na środowisko naturalne, Unia Europejska przyjęła pewne założenia w zakresie recyklingu oraz składowania odpadów. Otóż do 2030 roku w każdym państwie członkowskim UE recyklingowi ma być poddawane co najmniej 60% odpadów komunalnych produkowanych rocznie. Do tego czasu Unia Europejska planuje również redukcję ilości odpadów komunalnych niepoddawanych recyklingowi o 50%. Jak się okazuje, część krajów już osiągnęła ten cel, czego przykładem są m.in. Niemcy, Bułgaria, Austria i Słowenia. Polska wciąż ma wiele do zrobienia w tym temacie – czas pokaże, czy uda nam się zrealizować założony plan. Jedno jest pewne – jeśli wciąż będziemy eksploatować zasoby nieodwracalne w takim tempie, w jakim odbywa się to dziś, to do 2050 roku będziemy potrzebować zasobów z trzech planet takich jak Ziemia. Tylko od nas samych i naszej świadomości ekologicznej zależy dziś to, jaka przyszłość czeka nas za kilkadziesiąt lat i w jakim świecie przyjdzie żyć kolejnym pokoleniom.