Jak wynika z prognoz analitycznych firmy IQVIA, wartość światowego rynku leków osiągnie w 2027 roku poziom 1,917 biliona dolarów. Tak imponujący wynik nie powinien być dla nas niczym zaskakującym. Z różnego rodzaju medykamentami spotykamy się dziś bowiem nie tylko w szpitalach, aptekach i firmach farmaceutycznych, ale także w przestrzeniach prywatnych, gdzie tworzą one domowe apteczki. Niestety, mimo rosnącej świadomości społeczeństwa na temat utylizacji odpadów medycznych, wciąż zbyt mało mówi się na temat gospodarki lekami. Co zrobić z przeterminowanymi lekami i czy można wyrzucać je do śmietnika?
Dlaczego prawidłowe gospodarowanie lekami jest tak ważne?
Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Głównym powodem, dla którego powinniśmy przestrzegać zasad utylizacji odpadów medycznych, w tym przede wszystkim leków, jest bezpieczeństwo. Niestety, niewłaściwe postępowanie z tego typu odpadami może zagrażać nie tylko nam samym i naszym bliskim, ale również najbliższemu otoczeniu. Z czego to wynika? Lista składników zawartych w różnego rodzaju lekach jest zazwyczaj bardzo długa. Substancje te nie stanowią zazwyczaj zagrożenia dla zdrowia i życia pacjenta, ale pod warunkiem, że lek jest prawidłowo przechowywany (informacje na ten temat znajdziemy w ulotce dołączonej do opakowania). Jeżeli jednak termin przydatności do spożycia danego leku minie, może on wejść w niebezpieczną reakcję z innymi substancjami, co z kolei stwarza zagrożenie dla otoczenia. Musimy pamiętać, że leki to trwała i biologicznie aktywna grupa związków chemicznych, dlatego też nieprawidłowe gospodarowanie nimi przyczynia się do rosnącego zanieczyszczenia środowiska. I o ile jesteśmy w stanie określić, jaki wpływ ma konkretny związek chemiczny na dany gatunek, o tyle trudno jest nam ustalić, co się stanie w sytuacji, gdy do środowiska trafią różne leki, które niejednokrotnie działają na siebie przeciwstawnie. Jak wynika z licznych badań, nieprawidłowo utylizowane leki mogą przedostać się do oczyszczalni ścieków, w efekcie czego są one obecne w wodach powierzchniowych, gruntowych i w wodzie pitnej. Tak niebezpieczna sytuacja niesie za sobą ryzyko konsumpcji wody przez zwierzęta, co może doprowadzić do ich zgonu, np. z powodu niepożądanej reakcji na daną substancję lub spożycia jej w zbyt dużej dawce.
KLIKNIJ I SPRAWDŹ OFERTĘ
Kiedy należy wyrzucić leki i jak zrobić to prawidłowo?
Przetwarzanie leków jest niezbędne w kilku sytuacjach: gdy upłynął termin ich przydatności do spożycia lub jeśli lek był otwarty dłużej, niż producent wskazał w ulotce. Ważne jest również, by wyrzucać leki, które były niewłaściwie przechowywane (np. w zbyt wysokiej lub niskiej temperaturze) lub były używane bez zachowania zasad higieny (np. wypijanie syropu prosto z butelki). Pod żadnym pozorem nie powinniśmy jednak wyrzucać ich do kosza na śmieci wraz ze zwykłymi odpadami, do toalety lub umywalki. Niepotrzebne, przeterminowane i nieprawidłowo przechowywane leki należy wyrzucać do specjalnie oznakowanych pojemników, które znajdują się w wybranych aptekach (tych, które mają podpisaną umowę z urzędem gminy na zbieranie odpadów medycznych) lub do Punktów Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (tzw. PSZOK). W tych miejscach możemy zostawić niepotrzebne tabletki, syropy, krople, aerozole, maści i suplementy diety. Nie należy jednak wrzucać do nich zużytych środków opatrunkowych, igieł, strzykawek i ampułkostrzykawek, jak również termometrów rtęciowych. Co ważne, syropy powinny być wyrzucane w butelce, a tabletki w blistrach.
Zasady utylizacji leków i innych odpadów medycznych w Polsce – o czym należy pamiętać?
W trosce o bezpieczeństwo osób zaangażowanych w proces gospodarowania odpadami medycznymi (w tym m.in. lekami) oraz dobro otaczającego nas środowiska, 26 listopada 2021 roku Minister Klimatu i Środowiska wprowadził rozporządzenie w sprawie unieszkodliwiania oraz magazynowania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych. W dokumencie tym zawarte zostały informacje na temat tego, w jakich warunkach powinny być unieszkodliwiane leki, a także to, że cały proces powinien obejmować takie etapy jak: segregacja i wstępne gromadzenie odpadów medycznych, transport do miejsca ich unieszkodliwienia oraz właściwe unieszkodliwienie w określonej instalacji. Warto również dodać, że zgodnie z obowiązującą w Polsce „Zasadą Bliskości” unieszkodliwianie niebezpiecznych odpadów medycznych może odbywać się wyłącznie na terenie województwa, w którym zostały one wytworzone. W związku z tym niezwykle ważne jest, by zarówno apteki, jak i pozostałe firmy wytwarzające oraz gromadzące leki ściśle współpracowały z wyspecjalizowanymi organami zajmującymi się transportem i gospodarowaniem odpadami medycznymih. Utrzymanie dobrych praktyk w tym zakresie może wpłynąć korzystnie nie tylko na bezpieczeństwo nas samych, ale także otaczającego nas środowiska.
