Każdego roku w Europie powstają miliony ton odpadów tekstylnych, z których większość trafia na wysypiska lub do spalarni, zamiast zostać ponownie wykorzystana. Dotychczas brakowało skutecznego systemu segregacji i recyklingu odzieży, co prowadziło do ogromnego marnotrawstwa surowców. Od 1 stycznia 2025 roku ma się to zmienić – na terenie całej Unii Europejskiej zacznie obowiązywać obowiązek selektywnej zbiórki tekstyliów. Nowe regulacje mają na celu ograniczenie ilości odpadów oraz wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym. Co te zmiany oznaczają w praktyce?
Obowiązkowa segregacja tekstyliów od 1 stycznia 2025 roku
Od dłuższego czasu mówi się, że tekstylia dosłownie zalewają nasz świat, stając się jednym z największych wyzwań ekologicznych, z jakimi przychodzi nam się zmierzyć. Badania wskazują, że przeciętny Europejczyk każdego roku kupuje 26 kg ubrań. A co z tymi, z których już nie nosi? Zwykle trafiają one do kosza na śmieci, a stamtąd na wysypiska lub do spalarni. W efekcie tylko w 2019 roku w Europie wygenerowano aż 12,6 mln ton odpadów włókienniczych, z czego niemal 11 mln ton pochodziło bezpośrednio od konsumentów. Co gorsza, aż 78% z tych odpadów nie było zbieranych w sposób selektywny, co uniemożliwiało ich ponowne wykorzystanie lub recykling.
Aby zmienić tę sytuację, Unia Europejska wprowadza od 1 stycznia 2025 roku obowiązek selektywnej zbiórki tekstyliów. Oznacza to, że zużyte ubrania, obuwie oraz inne wyroby włókiennicze nie będą mogły trafiać do odpadów zmieszanych. Obowiązek ich przyjmowania biorą na siebie gminy, które będą musiały zapewnić m.in. odbiór w Punktach Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK-i). Gminy powinny zagwarantować mieszkańcom także:
- dostęp do specjalnych kontenerów rozmieszczonych w miejscach publicznych (np. na osiedlu, w pobliżu szkół lub sklepów);
- możliwość wzięcia udziału w akcjach zbierania odpadów w workach „door-to-door”. Oznacza to, że w wyznaczonych dniach mieszkańcy będą mogli wystawić przed domem (lub w określonym miejscu) worku z ubraniami, które zostaną następnie odebrane;
- możliwość oddania nadających się do ponownego użycia tekstyliów, zgodnie z zasadami przyjętymi w gminie;
- wsparcie organizacji non-profit, które zajmują się charytatywnym zbieraniem odzieży nadającej się do ponownego użycia.
Co ważne, nowe przepisy nie zakładają konieczności zakupu nowych pojemników na odpady tekstylne.
Jakie odpady zalicza się do kategorii tekstyliów?
Tekstylia włókiennicze to szeroka kategoria produktów, która obejmuje nie tylko odzież, ale także inne wyroby wykonane z tkanin i dzianin. W kontekście obowiązkowej segregacji na szczególną uwagę zasługują wyroby używane w gospodarstwach domowych, takie jak:
- odzież – ubrania codzienne, sportowe, robocze, a także bieliznę i dodatki tekstylne, takie jak szaliki, czapki czy rękawiczki;
- obuwie – zarówno buty skórzane, jak i tekstylne, sportowe, eleganckie oraz domowe kapcie;
- tekstylia domowe – pościel, ręczniki, zasłony, firany, koce, obrusy oraz inne materiały wykorzystywane w wystroju wnętrz;
- wyroby tapicerskie – tkaniny obiciowe, pokrowce na meble, a także poduszki i materace;
- akcesoria i dodatki tekstylne – torby materiałowe, plecaki, pasy czy tekstylne elementy galanterii.
Zmiany w segregacji odpadów tekstylnych – co to oznacza dla społeczeństwa?
Nowe przepisy mają na celu ograniczyć ilość tekstyliów, które do tej pory trafiały na wysypiska śmieci, a także zwiększyć recykling materiałów tekstylnych i wprowadzić je do obiegu zamkniętego. Dzięki obowiązkowej selektywnej zbiórce tekstyliów społeczeństwo stanie przed nowymi wyzwaniami, ale i szansami na bardziej świadome podejście do konsumpcji odzieży i wyrobów włókienniczych.
Niezwykle ważne pod tym względem jest m.in. zwracanie uwagi na jakość i trwałość produktów, jak również wybieranie odzieży wykonanej z recyklingowanych materiałów, aby móc tym samym zmniejszyć ilość generowanych odpadów.
Wprowadzenie nowych zasad segregacji oznacza także większą odpowiedzialność po stronie konsumentów, którzy będą musieli dostosować się do nowych systemów zbiórki i świadomie decydować o dalszym losie niepotrzebnych ubrań. Zamiast wyrzucać tekstylia do śmieci zmieszanych, będą mogli przekazywać je do specjalnych punktów zbiórki, oddawać do second-handów lub inicjatyw charytatywnych.
