Odpady medyczne stanowią jeden z fundamentalnych elementów każdej działalności medycznej, która związana jest zarówno z lecznictwem otwartym i zamkniętym, jak i pracą w ośrodkach badawczych oraz eksperymentalnych. Niezależnie od tego, czy odpady medyczne pochodzą ze szpitala, ośrodka rehabilitacyjnego, czy też przychodni weterynaryjnej, w każdym przypadku konieczne jest ich prawidłowe segregowanie i utylizacja, by zminimalizować zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia osób mających bezpośredni kontakt z odpadami. Czym są odpady medyczne, w jaki sposób je segregować i jak wygląda ich dalsze zagospodarowanie?
Odpady medyczne – co to takiego?
Zgodnie z ustawą o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 roku, pod pojęciem odpadów medycznych rozumieć należy „odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny”. W związku z tym do tej kategorii wlicza się wszystkie odpady, które powstają w wyniku działalności takich placówek jak szpitale, ośrodki zdrowia, poradnie specjalistyczne i praktyki lekarskie, zakłady opiekuńczo-lecznicze i rehabilitacyjne, a także gabinety kosmetologiczne.
Odpady medyczne stanowią jeden z fundamentalnych elementów każdej działalności medycznej, która związana jest zarówno z lecznictwem otwartym i zamkniętym, jak i pracą w ośrodkach badawczych oraz eksperymentalnych. Niezależnie od tego, czy odpady medyczne pochodzą ze szpitala, ośrodka rehabilitacyjnego, czy też przychodni weterynaryjnej, w każdym przypadku konieczne jest ich prawidłowe segregowanie i utylizacja, by zminimalizować zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia osób mających bezpośredni kontakt z odpadami. Czym są odpady medyczne, w jaki sposób je segregować i jak wygląda ich dalsze zagospodarowanie?
Odpady medyczne – co to takiego?
Zgodnie z ustawą o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 roku, pod pojęciem odpadów medycznych rozumieć należy „odpady powstające w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny”. W związku z tym do tej kategorii wlicza się wszystkie odpady, które powstają w wyniku działalności takich placówek jak szpitale, ośrodki zdrowia, poradnie specjalistyczne i praktyki lekarskie, zakłady opiekuńczo-lecznicze i rehabilitacyjne, a także gabinety kosmetologiczne.
Odpady medyczne klasyfikowane są poprzez zaliczenie ich do odpowiedniej grupy, podgrupy oraz rodzaju odpadów, uwzględniając przy tym takie kwestie jak:
źródło ich powstawania;
specyficzne właściwości, które powodują, że są one odpadami niebezpiecznymi;
składniki odpadów medycznych, których stężenie po przekroczeniu wartości granicznej sprawia, że stają się one odpadami niebezpiecznymi.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 5 października 2017 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi rozróżnia się:
odpady medyczne zakaźne, które obejmują odpady medyczne i weterynaryjne mogące wykazywać właściwości zakaźne. Zalicza się do nich odpady zawierające żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że powodują choroby człowieka lub innych żywych organizmów. Do tej kategorii wlicza się odpady z kodem:
18 01 02*, czyli części ciała i organy, jak również pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania;
18 01 03*, czyli inne odpady zawierające żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny;
18 01 80*, czyli żywe peloidy o właściwościach zakaźnych, które powstały po zabiegach leczniczych;
18 01 82*, czyli pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych;
odpady medyczne niebezpieczne, inne niż zakaźne, które zawierają substancje chemiczne stanowiące bezpośrednie zagrożenie epidemiologiczne dla środowiska, jak również zdrowia i życia człowieka. Zalicza się do nich odpady z kodem:
18 01 06*, czyli chemikalia zawierające substancje niebezpieczne;
18 01 08*, czyli leki cytotoksyczne i cytostatyczne;
18 01 10*, czyli odpady amalgamatu dentystycznego;
odpady inne niż niebezpieczne (określane jako odpady medyczne pozostałe) z kodem 18 01 01, 18 01 04, 18 01 07, 18 01 09, 18 01 81, do których zalicza się odpady medyczne nieposiadające substancji niebezpiecznych dla środowiska i zdrowia czy też życia człowieka (np. chemikalia, przeterminowane leki).
Symbolem „*” oznaczone zostały odpady uważane za niebezpieczne.
Postępowanie z odpadami medycznymi
O zasadach postępowania z odpadami medycznymi mówi rozporządzenie Ministra Zdrowia z 5 października 2017 roku. Jak wynika z przepisów prawa, do prac związanych z segregacją odpadów medycznych zobowiązane są wszystkie placówki będące miejscami ich wytwarzania, natomiast w sytuacji pomocy medycznej udzielanej „za wezwaniem” osoby świadczące takie usługi mają obowiązek zebrania odpadów i przekazania ich w wyznaczone miejsce.
Odpady medyczne powinny być przechowywane w zamykanych pojemnikach lub workach z folii polietylenowej jednorazowego użycia, które są odporne na działanie wilgoci oraz środków chemicznych. Worki i pojemniki te zróżnicowane są ze względu na kolor:
opakowania czerwone – służą do przechowywania odpadów medycznych zakaźnych, czyli m.in. pojemników na krew, organów oraz pieluchomajtek;
opakowania żółte – przeznaczone do przechowywania chemikaliów, w tym m.in. odczynników zawierających substancje niebezpieczne lub leki cytostatyczne;
worki innego koloru (np. czarne lub niebieskie) – w nich umieszcza się wszystkie odpady nieposiadające właściwości niebezpiecznych, które nie mogą znajdować się w workach żółtych lub niebieskich, np. narzędzia chirurgiczne i zabiegowe.
Jak radzić sobie z odpadami medycznymi?
Istnieje kilka metod utylizacji odpadów medycznych, których stosowanie jest regulowane Rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska z 26 listopada 2021 roku w sprawie unieszkodliwiania oraz magazynowania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych. Wśród tych wykorzystywanych najczęściej wymienia się:
termiczne przekształcanie odpadów (D10) – szkodliwe substancje spalane są w specjalnym piecu, który znajduje się m.in. w szpitalach. Warto zaznaczyć, że spalarnie zobowiązane do przestrzegania wielu wymogów, np. stosowania temperatury w komorze spalania na poziomie co najmniej 850°C w sytuacji, gdy odpady mają mniej niż 1% związków chlorowcoorganicznych i 1 100°C, gdy wartość ta przekracza 1%. Piece muszą posiadać również specjalny palnik, który włącza się automatycznie, gdy temperatura w piecu spada;
autoklawowanie (D9) – utylizacja za pomocą sterylizatora parowego, który jest powszechnie stosowany do oczyszczania przedmiotów wielokrotnego użytku, np. strzykawek i narzędzi chemicznych. W trakcie autoklawowania odpady medyczne umieszczane są w workach i pozostawiane w pomieszczeniu, które wypełnione jest parą o temperaturze 130-190°C. Po zakończeniu tego procesu odpady mogą być składowane na wysypisku;
przetwarzanie mikrofalowe (D9) – na początek odpady medyczne poddawane są czyszczeniu parowemu, by zmniejszyć w ten sposób zakażenie lotnymi związkami, a następnie kruszone i moczone. Na koniec odpady umieszcza się w nagrzanej komorze, gdzie poddaje się je promieniowaniu mikrofalowemu;
dezynfekcja termiczna (D9) – polega na poddawaniu odpadów wysokim temperaturom, sięgającym od 400 do 700°C, przy równoczesnym zachowaniu średniego ciśnienia atmosferycznego. W wyniku tego procesu masa odpadów może obniżyć się nawet o połowę. Dodatkową korzyścią jest brak ryzyka powstawania produktów ubocznych, co może mieć miejsce np. w wyniku spalania czy też dezynfekcji chemicznej;
dezynfekcja chemiczna (D9) – utylizacja przeprowadzana jest w wyniku działania substancji chemicznych, np. chloru, po czym unieszkodliwione odpady medyczne są rozdrabniane i wywożone na wysypisko. Ze względu na potencjalnie szkodliwe działanie chemikaliów na organizm człowieka oraz środowisko naturalne metoda ta budzi jednak wiele kontrowersji.
Kto zajmuje się utylizacją odpadów medycznych?
Pozbywanie się odpadów medycznych na własną rękę jest nie tylko niebezpieczne, ale także nielegalne. W związku z tym utylizację odpadów medycznych należy powierzyć wyłącznie profesjonalnym firmom, które zatrudniają wykwalifikowanych pracowników i korzystają ze specjalistycznego sprzętu.
Firma Forest od wielu lat świadczy kompleksowe usługi w zakresie zagospodarowania odpadów medycznych, które odbieramy bezpośrednio od klienta, a następnie transportujemy do miejsca utylizacji lub czasowego magazynowania. Współpracujemy z firmami i placówkami, które generują odpady związane ze świadczeniami medycznymi, w tym m.in. ze szpitalami, gabinetami lekarskimi i stomatologicznymi, aptekami, punktami szczepień, przychodniami weterynaryjnymi, a także gabinetami kosmetycznymi oraz studiami tatuażu.
Naszym klientom zapewniamy:
terminowość – dbamy o terminowy odbiór odpadów medycznych, który odbywa się zgodnie z ustalonym harmonogramem i wedle zapotrzebowania placówek;
wsparcie w kwestii gospodarowania odpadami medycznymi, począwszy od zawarcia umowy do generowania kart przekazania odpadów w systemie BDO;
doradztwo w zakresie sposobów postępowania z odpadami medycznymi, ich poprawną klasyfikacją oraz magazynowaniem;
stały kontakt z naszymi specjalistami, dzięki czemu klienci mogą liczyć na odpowiedzi na nurtujące ich kwestie;
możliwość dopasowania oferty do potrzeb klienta, uwzględniając przy tym panujące realia rynkowe.
